Ik heb een artikel gepubliceerd op De Wereld Morgen op 18/11. Ik merk dat het via deze site gemakkelijk is om veel mensen te bereiken en je artikel te laten lezen. Ik ga hier in de toekomst dus zeker nog artikels op posten, normaal gezien volgende week al. Ik heb het artikel zelf ook hieronder geplaatst, maar je kan het ook lezen via
http://www.dewereldmorgen.be/blog/nelevaneynde/2014/11/19/de-psychiater-de-messias-van-de-onvolmaakte-maatschappij
De psychiater: de messias van de (on)volmaakte maatschappij
Hoe tijdsgebrek ons alsmaar vaker bij de psychiater brengt
De psychiater is populairder dan ooit: we gaan er maar liefst vier keer meer op bezoek dan tien jaar terug. Geen nood, gekker geworden zijn we niet: “Er is gewoon geen tijd meer om een probleem te hebben.”
Een burn-out, een depressie, angststoornissen of concentratieproblemen: iedereen heeft er tegenwoordig wel eens last van. Gezondheidssocioloog Ivo Nuyens berekende dat tussen 2003 en 2012 het aantal raadplegingen bij psychiaters in ziekenhuizen toenam van 87 000 naar 330 000 en dat we bijna dubbel zo vaak naar de privépraktijk van de psychiater gaan dan tien jaar geleden (De Standaard). Tegelijkertijd is het verbruik van antidepressiva en het kalmeringsmiddel Rilatine enorm gestegen. ‘Zijn we dan echt allemaal gek aan het worden?’, vraagt u zich misschien al af?
“Gekker zijn we niet”, klinkt het bij Vicky Franssen, lector Sociale Psychologie aan de Arteveldehogeschool in Gent. “We kunnen ons gewoon geen gebreken meer veroorloven. De maatschappij is zo snel geworden dat je bij het minste probleem uit de boot dreigt te vallen.” Dat de druk op onze schouders groter wordt, vindt ook Ignaas Devisch, gezondheidsfilosoof en professor Medische Filosofie aan de Universiteit Gent. “We hebben nu meer vrijheid dan vroeger maar de keerzijde daarvan is dat de verantwoordelijkheid voor een mislukking bij onszelf wordt gesitueerd. We moeten alsmaar beter presteren om onze sociale status zo te verhogen. Elke imperfectie moet genezen worden, en daarvoor gaan we ten rade bij de psychiater.”
“Onze maatschappij is zo snel geworden dat je bij het minste probleem uit de boot dreigt te vallen. We kunnen ons geen imperfecties meer veroorloven.”
Vicky Franssen - lector Sociale Psychologie Arteveldehogeschool
Tijdrace
Druk, drukker, drukst: ons leven is een echte race tegen de tijd geworden. “In gezinnen waar beide ouders een job hebben, blijft het werk zich maar opstapelen. Er is geen tijd meer om uren met je hyperactief kind buiten te spelen”, legt Franssen uit. “We kunnen ons geen imperfecties meer veroorloven en zijn bijna genoodzaakt om een kind met ADHD een kalmeringsmiddel te geven.” Terwijl we vroeger vaker onze problemen accepteerden en onze levensstijl ernaar aanpasten, zijn we nu eerder geneigd het probleem op te lossen, ondervindt klinisch psycholoog Nele Van Ginkel. “De ruimte om het langzaamaan te doen is verdwenen want we willen allemaal zo goed mogelijk presteren. Een dag thuis blijven van je werk omdat je je niet goed voelt, of zakken naar BSO omdat je je niet kan concentreren, lijkt ineens geen optie meer.”
Etiket gevraagd
Dat niet enkel de psychiater maar ook geneesmiddelen populairder zijn geworden, is volgens Van Ginkel ook een aspect van onze maatschappij: “De snelste weg naar de oplossing voor een probleem lijkt voor veel mensen medicatie. Het is ook gewoon gemakkelijk, je neemt een pilletje en je voelt je meteen beter. Je hoeft je niet af te vragen waarom je je slecht voelt. Maar daarmee los je de oorzaak van het probleem niet op en word je afhankelijk van die pilletjes. In vele gevallen kan gesprekstherapie wél een oplossing bieden op lange termijn, maar veel mensen vinden praten over hun problemen te confronterend.”
“Medicatie is veel gemakkelijker dan gesprekstherapie, dan hoef je niet na te denken waarom je je niet goed voelt. Maar daarmee is de oorzaak van het probleem niet verholpen.”
Nele Van Ginkel - klinisch psychologe
Maar er is een reden waarom we sneller naar medicatie grijpen dan tien jaar terug, zo blijkt uit een analyse die Devisch samen met Paul Verhaeghe, professor Psychoanalyse aan de Universiteit Gent, maakte over de medicalisering van psychosociale problemen. We zouden namelijk zelf op zoek gaan naar een label als we gedrag vertonen dat afwijkt van ons verwachtingspatroon. Devisch: “Een label vinden is niet moeilijk meer. De kenmerken van sommige aandoeningen zijn zo ruim voor interpretatie vatbaar en vaag dat je ‘afwijking’ hoe dan ook wel aan een ziektepatroon voldoet'. Een klein gebrek wordt zo al snel een afwijking die moet worden opgelost met een pilletje.”
Als het kind dus maar een naam heeft, anders wordt er geen rekening gehouden met een gebrek, ziet Van Ginkel vaak in haar praktijk. “De school aanvaardt niet meer dat een kind gewoon wat drukker is of minder goed oplet. Er is een officieel etiket nodig.”
Hoge verwachtingen
De verwachtingen van medicatie zijn hoog, té hoog vindt Devisch. “Pilletjes maken niet gelukkig en lossen de oorzaak van het probleem niet op. Het is daar dat veel misverstanden rond ontstaan zijn die de wereld uit moeten. De realiteit is dat mensen mondiger zijn geworden, naar de arts gaan en zeggen: ‘Ik ben depressief en heb antidepressiva nodig.’ Terwijl pakweg de helft van de gevallen gewoon voor een moeilijke periode in zijn leven staat.”
Gekker geworden of niet, dat we vandaag meer hulp durven zoeken dan vroeger vindt iedereen een positieve evolutie. Volgens Van Ginkel is de taboe doorbroken en word je niet langer als ‘gek’ bestempeld als je naar de psycholoog gaat. “Mensen kunnen beter te vroeg professionele hulp zoeken dan te laat. Iemand met een angststoornis kan die toch maar beter meteen aanpakken dan tien jaar lang ongelukkig te leven? Als achteraf blijkt dat er niets aan de hand is, zetten we de behandeling gewoon stop.”
“Een label vinden is niet moeilijk meer. De kenmerken van sommige aandoeningen zijn zo ruim voor interpretatie vatbaar en vaag dat je ‘afwijking’ hoe dan ook wel aan een ziekte voldoet.”
Ignaas Devisch – Prof Medische Filosofie UGent
Massagekte
Van een massagekte is er dus geen sprake, het is een mix van verschillende factoren die ons vaker in de zetel van de psychiater brengen en pilletjes doen slikken. Franssen ziet het als een terugkerend fenomeen. “Psychiatrische medicatie is nu wat antibiotica een aantal jaren geleden was. Waar antibiotica toen de ultieme oplossing voor elke ziekte leek te zijn, lijken psychiatrische geneesmiddelen nu de sleutel voor elke imperfectie die ons tijdsschema onder druk zet.”
Nele Van Eynde
De psychiater is populairder dan ooit: we gaan er maar liefst vier keer meer op bezoek dan tien jaar terug. Geen nood, gekker geworden zijn we niet: “Er is gewoon geen tijd meer om een probleem te hebben.”
Een burn-out, een depressie, angststoornissen of concentratieproblemen: iedereen heeft er tegenwoordig wel eens last van. Gezondheidssocioloog Ivo Nuyens berekende dat tussen 2003 en 2012 het aantal raadplegingen bij psychiaters in ziekenhuizen toenam van 87 000 naar 330 000 en dat we bijna dubbel zo vaak naar de privépraktijk van de psychiater gaan dan tien jaar geleden (De Standaard). Tegelijkertijd is het verbruik van antidepressiva en het kalmeringsmiddel Rilatine enorm gestegen. ‘Zijn we dan echt allemaal gek aan het worden?’, vraagt u zich misschien al af?
“Gekker zijn we niet”, klinkt het bij Vicky Franssen, lector Sociale Psychologie aan de Arteveldehogeschool in Gent. “We kunnen ons gewoon geen gebreken meer veroorloven. De maatschappij is zo snel geworden dat je bij het minste probleem uit de boot dreigt te vallen.” Dat de druk op onze schouders groter wordt, vindt ook Ignaas Devisch, gezondheidsfilosoof en professor Medische Filosofie aan de Universiteit Gent. “We hebben nu meer vrijheid dan vroeger maar de keerzijde daarvan is dat de verantwoordelijkheid voor een mislukking bij onszelf wordt gesitueerd. We moeten alsmaar beter presteren om onze sociale status zo te verhogen. Elke imperfectie moet genezen worden, en daarvoor gaan we ten rade bij de psychiater.”
“Onze maatschappij is zo snel geworden dat je bij het minste probleem uit de boot dreigt te vallen. We kunnen ons geen imperfecties meer veroorloven.”
Vicky Franssen - lector Sociale Psychologie Arteveldehogeschool
Tijdrace
Druk, drukker, drukst: ons leven is een echte race tegen de tijd geworden. “In gezinnen waar beide ouders een job hebben, blijft het werk zich maar opstapelen. Er is geen tijd meer om uren met je hyperactief kind buiten te spelen”, legt Franssen uit. “We kunnen ons geen imperfecties meer veroorloven en zijn bijna genoodzaakt om een kind met ADHD een kalmeringsmiddel te geven.” Terwijl we vroeger vaker onze problemen accepteerden en onze levensstijl ernaar aanpasten, zijn we nu eerder geneigd het probleem op te lossen, ondervindt klinisch psycholoog Nele Van Ginkel. “De ruimte om het langzaamaan te doen is verdwenen want we willen allemaal zo goed mogelijk presteren. Een dag thuis blijven van je werk omdat je je niet goed voelt, of zakken naar BSO omdat je je niet kan concentreren, lijkt ineens geen optie meer.”
Etiket gevraagd
Dat niet enkel de psychiater maar ook geneesmiddelen populairder zijn geworden, is volgens Van Ginkel ook een aspect van onze maatschappij: “De snelste weg naar de oplossing voor een probleem lijkt voor veel mensen medicatie. Het is ook gewoon gemakkelijk, je neemt een pilletje en je voelt je meteen beter. Je hoeft je niet af te vragen waarom je je slecht voelt. Maar daarmee los je de oorzaak van het probleem niet op en word je afhankelijk van die pilletjes. In vele gevallen kan gesprekstherapie wél een oplossing bieden op lange termijn, maar veel mensen vinden praten over hun problemen te confronterend.”
“Medicatie is veel gemakkelijker dan gesprekstherapie, dan hoef je niet na te denken waarom je je niet goed voelt. Maar daarmee is de oorzaak van het probleem niet verholpen.”
Nele Van Ginkel - klinisch psychologe
Maar er is een reden waarom we sneller naar medicatie grijpen dan tien jaar terug, zo blijkt uit een analyse die Devisch samen met Paul Verhaeghe, professor Psychoanalyse aan de Universiteit Gent, maakte over de medicalisering van psychosociale problemen. We zouden namelijk zelf op zoek gaan naar een label als we gedrag vertonen dat afwijkt van ons verwachtingspatroon. Devisch: “Een label vinden is niet moeilijk meer. De kenmerken van sommige aandoeningen zijn zo ruim voor interpretatie vatbaar en vaag dat je ‘afwijking’ hoe dan ook wel aan een ziektepatroon voldoet'. Een klein gebrek wordt zo al snel een afwijking die moet worden opgelost met een pilletje.”
Als het kind dus maar een naam heeft, anders wordt er geen rekening gehouden met een gebrek, ziet Van Ginkel vaak in haar praktijk. “De school aanvaardt niet meer dat een kind gewoon wat drukker is of minder goed oplet. Er is een officieel etiket nodig.”
Hoge verwachtingen
De verwachtingen van medicatie zijn hoog, té hoog vindt Devisch. “Pilletjes maken niet gelukkig en lossen de oorzaak van het probleem niet op. Het is daar dat veel misverstanden rond ontstaan zijn die de wereld uit moeten. De realiteit is dat mensen mondiger zijn geworden, naar de arts gaan en zeggen: ‘Ik ben depressief en heb antidepressiva nodig.’ Terwijl pakweg de helft van de gevallen gewoon voor een moeilijke periode in zijn leven staat.”
Gekker geworden of niet, dat we vandaag meer hulp durven zoeken dan vroeger vindt iedereen een positieve evolutie. Volgens Van Ginkel is de taboe doorbroken en word je niet langer als ‘gek’ bestempeld als je naar de psycholoog gaat. “Mensen kunnen beter te vroeg professionele hulp zoeken dan te laat. Iemand met een angststoornis kan die toch maar beter meteen aanpakken dan tien jaar lang ongelukkig te leven? Als achteraf blijkt dat er niets aan de hand is, zetten we de behandeling gewoon stop.”
“Een label vinden is niet moeilijk meer. De kenmerken van sommige aandoeningen zijn zo ruim voor interpretatie vatbaar en vaag dat je ‘afwijking’ hoe dan ook wel aan een ziekte voldoet.”
Ignaas Devisch – Prof Medische Filosofie UGent
Massagekte
Van een massagekte is er dus geen sprake, het is een mix van verschillende factoren die ons vaker in de zetel van de psychiater brengen en pilletjes doen slikken. Franssen ziet het als een terugkerend fenomeen. “Psychiatrische medicatie is nu wat antibiotica een aantal jaren geleden was. Waar antibiotica toen de ultieme oplossing voor elke ziekte leek te zijn, lijken psychiatrische geneesmiddelen nu de sleutel voor elke imperfectie die ons tijdsschema onder druk zet.”
Nele Van Eynde